रिभर्स साईकोलिजी

 एक जाना ब्यक्तीले एक साधुलाई ध्यान कसरी गर्ने भनेर दिक्क लाग्ने गरी सोधे पछी उनले त्यो ब्यक्तीलाई बाँदर नसम्झिकन बस्यो भने ध्यान गर्न सजिलो हुन्छ भनेर भन्दिएछन त्यस पछी त्यो व्यक्तिले ध्यान त के कुरा बाँदर त उसको लागि मानसिक समस्या नै भयो रे। यस बिधिलाइ मनोविज्ञानको भाषामा बिपरित मनोबिज्ञान Reverse psychology रणनिती भनिन्छ। कसैलाई कुनै कुरा गराउनु छ भने त्यस्को निषेधको गरिएको सुचना दिने त्यसपछी त्यो ब्यक्तीको मस्तिस्कले सोही कृयाकलाप बारम्बार गर्नको लागि उसलाई वाध्य गर्छ। 

ब्यापारमा बिज्ञापनको जगतमा मात्र होइन यो रणनिती धर्मसस्कृतिको विकासमा साथै देशहरुको बीचको कुटनीतिक समन्धमा पनि बिशेष महत्व राख्दछ। यसको गजबको उदाहरण त हाम्रा क्रान्तिकारीहरुले "हिन्दुहरु राजावादी हुन् राजानै हिन्दुहरुको सर्वोपरी हुन्" भनेर प्रयोग गरेर असाधारण सफलता पनि प्राप्त गरे। यो रणनीति यति शक्तिशाली हुन्छ कि अनुमतिले भन्दा निषेधले चाहेको क्रियाकलापहरुलाई तिब्र रुपमा चलाउन सकिन्छ। जस्तो धुम्रपान गर्नु राम्रो भनेर बिज्ञापन गर्नु भन्दा धुम्रपान खतरनाक खराब हुन्छ भनेर जति तिब्रताका साथ भानिन्छ उतिनै त्यो धुम्रपान बढाउन सक्षम हुन्छ।

कसैलाई आफुतिर आकर्षित गर्नु छ भने उसले महसुस गर्ने गरेर वास्ता नगर्ने, कुनै पनि नया बस्तुलाइ बजारमा छिटो स्थापित गर्नु छ भने त्यस्तो सकारात्मक भन्दा नकारात्मक सुचनाको चुहावट स्वयम् उत्पादकहरुले गर्ने, कमजोर भएको बेला बलियो भएको भ्रम पार्ने, बलियो भएको बेला कमजोर भएको भ्रम छर्ने आदि आदि बिपरित मनोबैज्ञानिक रणनीतिहरु हुन् ।

 मानवको मस्तिष्क सधै स्वतन्त्रता चाहन्छ त्यसैले निषेध र बिरोधले जहिले पनि मानवीय अवचेतनमा खतराको संकेत गर्छ अनि सो निषेधित कार्य गर्न मानव सधै उत्सुक रहन्छ जसको फाइदा उत्कृष्ट रणनीतिज्ञहरु ले बिपरित मनोविज्ञानको साहायताले उठाउछन किनकि मानबले कुनै पनि कुराको सम्झना अनुमति या सकारात्मक भन्दा निषेध या नकारात्मक कुराले बढी राख्छ। 

त्यसैले कोही कसैको बिरोधमा बोल्यो रे भन्दै त्यस्को शत्रु नहुन सक्छ र कोही कसैको समर्थनमा बोल्दैमा मित्र नहुन सक्छ उनिहरुले बिपरित मनोबिज्ञानको रणनिती अबलम्बन गरिरहेका हुन सक्छन त्यसैले कृया प्रतिकृयाहरुलाई गहन तरिकाले बिश्लेषण गर्नु अत्यावश्यक छ। अहिले अनलाइन मिडियाहरु, सामाजिक सन्जालहरु बिपरित मनोबिज्ञान रणनिती कार्यावन्यन गर्ने माध्यम बनिरहेका छन सावधान हुनु अत्यन्त जरुरी छ।

Share:

Read More

 बैज्ञानीकहरुले बिभिन्न बर्गका एन्टीबायोटिक्सको खोजीलाई देवरहस्य हो भनेर चर्च अफ पेनिसिलिन, सिप्रोफ्लोक्सेसिनको मन्दिर, अल एजिथ्रोमाइसिन मस्जिद, सेफालोस्पोरिन्स आश्रम, टेट्रासाइक्लिन बिहार भनेर खोलेर आँफैलाई भगवान घोषणा गर्दिएको भए माहामारीले ग्रस्त भएका विश्व आज चर्च मन्दिर मस्जिद गुरुद्वारा बिहार लगायत अनेक गुरु स्वघोषित भगवान गुरु आदी आदी जो बिना प्रमाणका भ्रामक गफमा भुलेर कुदेको छ भने, एन्टीबायोटिक्सले त जीवनदान दिएको छ नत्र प्लेग टिबी जस्ता रोगले मानव सभ्यता नै समाप्त गरीसक्थ्यो।

 त्यहा त नाकमा नथ्थी लगाएर पुग्थ्यो किनकी ति स्वघोषित भगवान गुरुहरु पनि तिनै औषधीको सेवन नै गर्छन्। सामान्य मानव जीवन जिएको जस्तो गरेको बाहानामा नै किन नहोस्। अझ बिद्युत चुम्बकिय बल द्वारा अहिले जती पनि कार्य गरिएको छ त्यो खोजका कुरालाई गोप्य राखेर त्यसलाई पनि देवरहस्य बनाइदिएको भए भगवानका त कती अवतार हुन्थे हुन्थे। अझ नाभिकिय भौतिकीको बिकासले जुन उर्जा उत्पन्न गरिएको छ त्यस्ले त सँहारकर्ता भगवानको उपाधी पनि पाइन्थ्यो होला। 

तर बिज्ञान त्यस्तो निच हुन सकेन जती पनि खोज भयो चाहे भौतिक बिज्ञान होस् या रसायन या जीवन बिज्ञान या अन्तरिक्ष बिज्ञान रहस्यको रुपमा बिकास कहिले गरिएन। न कुनै चर्च, न मन्दिर न मस्जिद न कुनै धर्मको स्थापना गरियो न कुनै भगवत् अवतार भए। न कुनै पैगम्बर न कुनै स्वर्गदुत। 

सबै जिज्ञासुहरुलाई पढाईयो सिकाइयो यो त भौतिकीका नियम हुन प्राकृतिक नियमहरु हुन। जुन इच्छा भए जागर भए जो कोहीले पनि ज्ञान हासिल गर्न सक्छ। कसैले अनुसन्धानले परिवर्तन गर्न नयाँ कुरा थप्न सक्छ। कसैको नियन्त्रणमा छैन कोइ युगौ युगमा अवतरित हुने होइन। भौतिक बिज्ञान कुनै बाइबल जस्तो देव बाणी होइन न रसायन बिज्ञान कुनै बेद गीता जस्तो प्रश्नै गर्न नसकिने कुनै भगवतवाणी हो। 

न जिवन बिज्ञान कुरान जस्तो छड्के आँखाले हेर्यो भनेनी शिर काटिने प्रवित्र ग्रन्थ हो न अन्तरिक्ष बिज्ञान धर्मग्रन्थहरु जस्तो अपरिवर्तनिय छ। इनिहरु सधैं परिवर्तनशिल छन त्यस्को लागि सप्रमाण तथ्यहरु खोज्न कुनै दिब्य, भगवत् या इश्वरको अवतरणको कुनै अवश्यकता छैन यो त जो कोइ जिज्ञासुले गर्न सक्छ।

Share:

Read More

कृष्णका बारे

  मलाई महाभारत रामायण आदि ग्रन्थ ऐतिहासिक हुन् भन्ने लाग्दैन। ती पौराणिक पात्रहरूको भौतिक अस्तित्व थियो भन्ने पनि लाग्दैन तैपनि मलाइ पौराणिक पात्रहरुमा कोइ मन पर्छ भने ति हुन् श्री कृष्ण! उनको भौतिक अस्तित्व थियो थिएन त्यो प्रश्न संग यहाँ म समन्धित छैन।

धर्मगुरुहरूले आफ्ना कुत्सित वासनाको पूर्ति गर्नको लागि कृष्ण चरित्रको प्रयोग गर्छन्। प्रेम भक्ति आदिको आधारमा उनीहरूले आफ्ना शिष्य शिष्याहरुको तन मन धनको चरम शोषण गरिरहेका छन्। कृष्ण चरित्रका ती भागहरु रमाई रमाई व्याख्या गर्छन्। कृष्ण चरित्रको सबै भन्दा उपेक्षित भाग मध्ये मलाई सबै भन्दा प्रभावशाली लाग्ने घटना हो माहाभारत स्थित "उद्योग पर्व" जाहा युद्धको लागि कौरव र पाण्डवहरुलाई उक्साउने र शान्तिको लागि प्रयासरतहरुको चरम द्वन्द देखाइएको छ। कृष्ण त्यो युगको सबै भन्दा शक्तिशाली व्यक्ति थिए र शान्तिको लागि हदै सम्म प्रयासरत व्यक्ति पनि। 

कौरवहरु सन्धि र शान्तिको लागि कसैको कुरा सुनेनन् तव कृष्ण आफै शान्तिदुत भएर हस्तिनापुर जाने प्रस्ताव गर्छन। त्यो सुने पछि भिम र अर्जुन दुबैले कृष्णलाइ रोक्छन अनि भन्छन "हे कृष्ण हामीले कौरवको नाश गर्ने सार्वजनिक सपथ लिएका छौ, युद्ध भएन भने के हुन्छ हामिलाइ इतिहासले झुटो कायर भन्दैन?

कृष्णले जवाफ दिन्छन "शान्तिको लागि म आफै कायर र झुटो हुन तयार छु अर्जुन, युद्धले दिने घाउ पिडा गंभिर र असैह्य हुन्छ त्यसैले इतिहासको वास्ता नगर शान्तिको लागि कायर र झुटो हुनु कुनै अपमान हुने छैन।" द्रौपदीले कृष्णको बाटो रोक्दै भनिन, "कौरवले मेरो त्यत्रो अपमान गरे मेरा केशहरु अझै खुल्लै छन् कृष्ण" तव कृष्ण भन्छन, "हे बहिनि, तिम्रा केशहरु बाध्नको लागि जुन युद्ध हुन्छ नि त्यसले करोडौ बहिनिहरुको केश खुल्ला हुनेछ, करोडौ बालकहरु टुहुरा हुनेछन, बाबुआमाहरु साहारा बिहिन हुने छन् किनकि तिम्रा अपराधिहरु मारिनु भन्दा पहिले करोडौ जनताको मृत्यु हुने छ युद्धमा त्यसैले मलाई तिमि कायर भन्न सक्छौ मलाइ घृणा गर्न सक्छौ त्यो मेरो लागि स्वीकार्य छ।" 

कृष्णले युद्धको अन्तिम क्षण सम्म पनि शान्तिको लागि गरेको प्रयत्न उद्योग पर्वमा देखाइएको छ यति सम्म कि उनि कौरवहरुको चरणमा झुक्न पनि तयार छन्। त्यसैले मलाई पौराणिक पात्रहरुमा कोइ मन पर्छ भने ति हुन् "श्रीकृष्ण" एक सम्पूर्ण व्यक्तित्व!

 

त्यसैले कायरहरु निर्बलहरु युद्ध उन्मादी हुन्छन भने सहासीहरु सर्वशक्तिमानहरु सधै शान्तिकामि हुन्छन। रामजस्तो कायर, राजधर्म र मानव धर्मबाट च्युत पात्र भन्दा कृष्ण जसले जरासन्धको आक्रमणबाट प्रजाले दुःख पाए भनेर भगौडा कायरको लज्जाजनक नाम शिरोधार्य गर्न तयार कृष्ण लाख गुणा उत्तम पात्र हुन्।

कृष्ण आफै अलि तल्लो जात भएर र शान्तिकामी पात्र भएर होला उच्च जातीय राजनीतिको तुष्टिकरण त्यति सम्भव छैन त्यसैले उनी राम भन्दा उपेक्षित छन्। जय श्रीकृष्ण भनेर कसैको हत्या गर्न अलि सुहाउँदैन, कसलाई तथानाम गाली गर्न अलि सुहाउँदैन। निकृष्ट पतित राजनीति गर्न रामलाई बोकेर हिँड्दा जति सजिलो हुन्छ कृष्ण बोकेर चाहिँ अल्ली मिल्दैन। जुन हामीले अहिले स्पष्ट देख्न सक्छौं।

Share:

Read More

ऐना

 तस्बिरमा आफूलाई

मैले अनुहार हेरे मेरो,

छ्या कुरुप एकदम कुरुप।

मेरो अनुहार त यो जन्मका मानिसको जस्तै छैन।

न मेरो आमाको जस्तो सहनशिल र

बुबाको जस्तो कर्मठ।

न रुख जस्तो अचल ।

भिर जस्तै अप्ठ्यारो मेरो अनुहार र ज्यान ऐनाले नै

सबै देखाइ दियो। 

म आज फरक मानिस भएर खेतका गर्हा हरु डुल्दै छु।

हसिया समात्दै छु।

थु! मैले मलाई कसरी घृणा गरे जब मैले ऐना हेरे।

आज मैले ऐना हेरे!

मलाई मेरो कपालसंग कठिन लडाइ गर्न मन छ

लुछा लुछ, 

गालामा चुट्न मन छ।

र टाउको कुनै सिगौरिमा लगेर फोर्न मन।

अर्को चोट बनाएर देब्रे टाउकोमा र 

भाग्यलाइ दोष दिदै फेरि ऐना हेर्न मन छ।

ओ! ऐना तैले मात्र चिन्छस मलाई र

मज्जाले देखाइ दिइस मेरो घिन लाग्दो अनुहार।

मैले मलाई नै प्रेरित गर्न अब सुन्दरताका किताव 

पढ्न पर्दैन।

मैले त मलाई हेरेकै छु

सबै भन्दा कठीन मा र सबै भन्दा उल्लासमा 

मैले मेरो तस्वीर हेरे र म कुरुप पत्ता लगाए।

ऐना धन्यवाद!!

2021/oct 18 को कविता....

Share:

Read More

आत्ममोह (Narcissism)

 Narcissism अर्थात् आत्ममोह या अहंकार! यो शब्द ग्रीक भाषा बाट आएको हो। जसमा Narcissus भन्ने एक युवक पानीमा देखिएको आफ्नै प्रतिबिम्ब सङ्ग प्रेममा यस्तरी डुब्छ, मुग्ध भएर त्यही हेर्दा हेर्दै भोक र प्यासले त्यहीँ मर्छ रे। 

Narcissism भनेको एक मनोवैज्ञानिक अव्यवस्था हो। रोग हो। जसमा कुनै पनि व्यक्ति आफ्नो गुण, आफ्नो रूप स्वरूप बानी बेहोरा अनि अवस्थाको बखान गरेर थाक्दैनन्। उनीहरुलाई यस्तो लाग्छ कि उनीहरू संसारका सबैभन्दा चलाख, विद्वान, नैतिकवान, अनुशासित, शक्तिशाली, अनुपम, उत्कृष्ट र सुन्दर व्यक्ति हुन् ईश्वरीय अवतार हुन्। 

त्यस्तै व्यक्ति जव एक प्रकारको संज्ञानात्मक पूर्वाग्रह (Cognitive bias) जसलाई पुष्टि पूर्वाग्रह या अनुरूप पूर्वाग्रह (Confirmation bias) भनिन्छ, ले ग्रसित हुन पुग्छ। अनुरुप पूर्वाग्रह भनेको ब्यक्तीले वातावरणबाट परिघटनाहरुको अवलोकनहरुबाट त्यो सुचना मात्र स्विकार्छ, ग्रहण गर्छ या देख्छ जसले उ सँग पहिले देखि रहेका धारणा, विश्वासहरुलाई समर्थन या पुष्टि गर्दछन्। उसले आफ्नो धारणा र विश्वास बाहेकका या तिनीहरूलाई समर्थन र पुष्टि नगर्ने कुनै पनि सूचना, र तथ्यहरूलाई फिटिक्कै ग्रहण गर्दैन या देख्दैन।

जब एउटा आत्ममोही (Narcissist) व्यक्ति सोही पुष्टि पूर्वाग्रहको (Confirmation bias) को चङ्गुलमा परेको हुन्छ यसलाई संसारको कुनै पनि विधिले सम्झाउन बुझाउन सकिँदैन। त्यो एक प्रकारको घातक मानसिक रोग हो। यस्तो व्यक्ति यदि समाजको राष्ट्रको शक्तिशाली तहमा छ या नेतृत्व गर्न पुग्यो भने अब त्यो राष्ट्र र समाज निरङ्कुश मात्र होइन निकृष्ट र पतित हुन पुग्छ। 

समाजमा त्यस्ता व्यक्तिहरु छिटो सफल हुन्छन् किनकि प्राय साधारण मान्छेको एउटा मनोवैज्ञानिक अवस्था हुन्छ जसलाई अनुकूलन या अनुपालन (Conformity) भनिन्छ। अनुकुलता अर्थात अनुपालन भनेको आफ्नो समुहको अथवा वरिपरिको बातावरणको आदर्श या मानक अनुरुप आफ्नो धारणा, दृष्‍टिकोण र व्यबहारलाई प्रस्तुत गर्नु हो। अझ स्पष्ट शब्दमा भन्दा आफ्नो वरिपरिका या जुन समुह या समाजको सदस्य हो त्यही समाजको, समुहको अनुरुप आफ्ना दृष्‍टिकोण, विश्वाश र धारणाहरु बनाउनु र प्रस्तुत गर्ने स्वचालित मनोबैज्ञानीक अवस्था हो चाहे ति धारणाहरु दृष्‍टिकोणहरु गलत हुन भन्ने थाहा नै किन नहोस्। 

यस्तो गुण चाहिँ असुरक्षा, डर र आफ्नै समुहबाट तिरस्कृत हुने डरको कारणले उत्पन्न हुन्छ। जब देशको शासन एक आत्ममोहि या अहंकारी (Narcissist) जो पुष्टि पूर्वाग्रहबाट (Confirmation bias) ग्रसित छ, उसले अधिकाँश अनुपालन (Conformity) गुण भएको जनतामाथि शासन गर्छ भने डरलाग्दो नतिजा त देशले भोग्नु परिहाल्छ जस्तो अमेरिका, भारत लगायत हाम्रै देशले पनि भोगिरहेको छ, अझ हामीले उहिले देखि नै भोगी आएको छौ।

 

सामान्य उदाहरण, कोरोना को सङ्क्रमण सर्वप्रथम देखिएको चीन अहिले ३१ औं स्थानमा छ भने अमेरिका पहिलो जसलाई अब भारत जो तेस्रो स्थानमा छ अब निकट भविष्यमा अमेरिकालाई उछिनेर पहिलो स्थानमा उक्लिने निश्चित छ। हामी पनि उस्तै नियतिमा हिँडिरहेका छौं।

Share:

Read More

अनुकुलता (conformity)

 अनुकुलता Conformity अर्थात अनुपालन भनेको आफ्नो समुहको अथवा वरिपरिको बातावरणको आदर्श या मानक अनुरुप  आफ्नो धारणा, दृष्‍टिकोण र व्यबहारलाई प्रस्तुत गर्नु हो। अझ स्पष्ट शब्दमा भन्दा आफ्नो वरिपरिका या जुन समुह या समाजको सदस्य हो त्यही समाजको, समुहको अनुरुप आफ्ना दृष्‍टिकोण, विश्वाश र धारणाहरु बनाउनु र प्रस्तुत गर्ने स्वचालित मनोबैज्ञानीक अवस्था हो, चाहे ति धारणाहरु दृष्‍टिकोणहरु गलत हुन भन्ने थाहा नै किन नहोस्।

 कुनै पनि ब्यक्तीले यस्तो मनोबैज्ञानीक व्यबहार धेरै कारणले देखाउछ जस्तो सुरक्षित महसुस गर्नु, समुहमा या तत्कालिक बातावरणमा छिटो नजरमा परिने एक प्रकारको खतराको महसुस, फरक देखिने कारणले असजिलोपन या समुहबाट तिरस्कृत हुने खतरा आदि आदिले स्वचालित रुपमा मानवलाइ अनुकुलन तिर डोराइदिन्छ। 

यसको फाइदा बिशेषगरि राजनैतिक पार्टीहरु, धार्मिक संगठन लगायत व्यापारिक र कथित बौद्धिक संगठनहरुले गहन तरिकाले उठाउछन। कुनै पनि संघ र  संगठनको रचनाको  यहि अनुकुलताको फाइदा उठाउने हेतु नै आधारभुत हुने गर्छ। धार्मिक संगठनहरुले सत्संग, संघ या समुहहरुको रचना गरेर यसै मनोबैज्ञानिक प्रबृत्तिबाट आफ्नो अभिष्ट साधेका हुन्छन। समुहमा आवश्यक संख्यामा अभिनयकर्ताहरुलाई प्रवेश गराइन्छ अनी उनिहरुले पुर्वरचित बिशेष अभिनयले अनेकौ अलौकिक अनुभवहरु सुनाइदिने या त्यस्तै कृयाकलाप गर्ने गर्छन्। अनी अन्य ब्यक्तीहरु स्वचालित रुपमा त्यसैमा अनुकुलित हुन्छन। 

चर्चमा, गुरुहरु, स्वघोषित भगवानहरु आदी आदीहरुले आफ्ना बिशेष समुहबाट  रुने काम, अलौकिक अनुभवहरुका आदी आदिका अभिनयका माध्यमबाट अन्य ब्यक्तीहरु लाई अनुकुलित गराइन्छ। त्यसैले प्राय सामुहिक रुपमा त्यस्ता कार्य सम्पादन गरिने भएकाले चर्च, सत्सँग र संघहरुको निर्माण गरिएको हो। बिदेशी शक्तीकेन्द्रहरुले, यहिका राजनैतीक पार्टीहरुले आफ्नो अभिष्ट साधन गर्न केही प्रबुद्ध या नाम चलेका ब्यक्तीहरुको समुह रचना गरेर त्यसबाट गरिने अभिनयले नेपालमा नै धेरै कार्य सम्पादन गरेको हामी सँग अनेकौ उदाहरण छन। 

केही कथित प्रबुद्ध समुहहरुले प्रायोजित बिचारधाराहरु संचार गर्दा धेरै ब्यक्तीहरु अनुकुलनको शिकार हुने गर्छन्।  धेरै हास्यब्यङ्य कार्यक्रममा हासोको आवाज सुनाउने या सामुहिक हास्ने अभिनय गराउने कारण पनि यही रणनिती अन्तरगत आउछ। कतीपय अवस्थामा अनुकुलन रणनितीले रचनात्मक प्रभाव पार्छ या सुधार गर्न सकिन्छ। यदी त्यो गराउनेको लक्ष्य रचनात्मक छ भने, नत्र यसले दुश्परिणाम पनि निम्त्याउछ।यसको शशक्त उदाहरण नेपालका अनलाइन मिडिया र सामाजिक संजालहरुमा देख्न सकिन्छ।

Share:

Read More

व्हाटएबाउटिज्म(whataboutism)

 "व्हाटएबाउटीज्म" Whataboutism नेपालमा अहिले बिभिन्न पार्टीहरु, नेताहरु र तिनिहरुका कार्यकर्ताहरु र आफुलाई बुद्धिजिवी तथा शिक्षित र आदर्शबादी मान्नेहरुले प्रयोग गरिरहेको र आँफै पनि शिकार भैरहेको एउटा शशक्त हतियार। यसले समाजलाई खोक्रो र अपराध तथा अनैतीकतालाई तिब्र रुपमा बढावा दिईरहेको छ। यसले लगातार स्वच्छ बहस र जायज माग र बिश्लेषणलाई बिस्तारै निर्मुल पार्दै छ र यस्को नतिजा समाजको सम्रचनामा गहन रुपमा बसिसकेको छ। 

के हो त यो व्हाटएबाउटिज्म, "कुनै पनि बिरोधी या प्रतिस्पर्धीलाई मौलिक र प्रत्यक्ष बिधीबाट सामना नगरिकन पाखण्डको आरोपले तिब्र रुपमा आक्रमण गर्ने र त्यो बहस या प्रतिस्पर्धाबाट अस्थिर गर्ने शशक्त बिधी हो" 

जस्तो कोही महिलाले तर्क राखिन, "पुरुषप्रधान सामाजिक मान्यताले गर्दा महिलाहरु शोषित भए" अब यहाँ व्हाटएबाउटिज्मले काम सुरु गर्छ। यो तर्कको बिरुद्धमा अर्कोले भन्छ, अस्ती फलानोको स्वाश्नी पोइले कमाएको पैसो लिएर अन्तै पोइल गैछ। फलानाकी छोरीले सम्पत्तिको लागि बाबु आमा मारिछ आदी आदी (what about that) जबकी यि तर्कहरु महिलामाथि भएको शोषणको समन्धमा मौलिक तर्कहरु होइनन र लक्ष्य भनेको बहसकर्तालाई अस्थिर बनाउने उपाय हो।यौन हिंसा र बलात्कार जस्ता जघन्य अपराध र पीडकको कारबाही र पीडितले न्याय पाउनु पर्ने विषयमा नी आजभोलि यही को प्रयोग हुन थालेको दुखद अवस्था छ। 

अझ अहिले राजनीतिको क्षेत्रमा यसको तिब्र गतिमा प्रयोग छ। मानौ कसैले सरकारले के गरेको यस्तो गलत काम भनेर कुनै गलत कामको बारे प्रतिक्रिया दिएछ भने, अर्को ब्यक्ती यदी सरकारी दलको हनुमान रैछ भने उसले त्यो गलत कार्यलाई जायज ठहराउने कुनै पनि तर्क दिन नसक्ना साथ पहिलो ब्यक्तीको पृष्‍ठभूमी पत्ता लगाउछ। अनी त्यो सँग समन्धित कुनै ब्यक्ती या घटना खोजेर अनी भन्छ "व्हाट एबाउट फलानो"। काङ्रेसको सरकार भारतको दलाल भो भनेर भन्यो भने उत्तर आउछ "व्हाट एबाउट केपी ओली, कोशी कर्णाली बेचेको आदी आदी।  

दलाली चाहे जो सुकैले गरोस गलतलाई गलत भन्ने मौलिक बिधी हुनुपर्ने। तर ठाउँमा पहुँचमा त्यस्तै गलत, अपराधीक, अनैतिक कृयाकलापलाई बचाउन अर्को गलत, अपराधीक कार्यको नजिर पेश गर्ने प्रकृया अहिले बढ्दो छ। अहिले सामाजिक सन्जालमा, पत्रपत्रीका र संचारमाध्यमहरुमा आफ्ना आफ्ना भगवान नेता पार्टीहरुको गलत र अपराधीक कार्यहरुलाई जोगाउन अर्को प्रतिस्पर्धी पार्टीले त्यो सँग समन्धित ब्यक्तीहरुले गरेका गलत र अपराधीक कार्यहरुलाई तर्कको रुपमा पेश गर्ने जस्तो निकृष्ट कार्य व्हाटएबाउटिज्म अहिले बुद्धिजिबी शिक्षित र आदर्शवादीहरुले अत्यधिक प्रयोग गरिरहेछन।गलतकार्यको बचावटको लागि गलतकार्य नजिर हुदैनन् त्यसैले समाज जोगाउनु छ आफैलाई जोगाउनु छ भने गलतलाइ गलत भन्न सक्ने हुनु पर्छ।

#SayNoToWhataboutism

Share:

Read More

पहिले किन भनिनस्?

 गुरूर्देवो भव:, गुरु ब्रह्मा गुरर्विष्णु गुरुर्देवो महेश्वर गुरु साक्षात् परब्रह्म तस्मै श्री गुरुवे नम: यही दैनिक सुनेर हुर्केको छोरी जब स्कुलमा विद्यालयमा दुर्व्यवहारमा पर्छे आफ्नै गुरुबाट अनि शुरुमा त उ आफैले विश्वास गर्न सक्दिन त भन्छे कसरी? उसले भनीहाली भने पनि उसैका बाबुआमाले पत्याउँदैनन् किनकी उनीहरू पनि त्यही उद्धरण गाइरहन्छन्, त्यसैले उसले भन्दिन। बाबु आमाले नपत्याउने सम्भावना भएको ठाउँमा यो पाखण्डी समाजले पत्याउँछ भन्ने त झन् सम्भावना हुँदैन, त्यसैले ऊ बोल्दिन। झन् विद्यालयका लगानीकर्ता सञ्चालनकर्ता र शिक्षकहरूसङ्ग इज्यत प्रतिष्ठा लगानीको स्वार्थ र दुर्व्यवहारबाट मज्जा लिने स्वार्थ हुन्छ, झन् पत्याउने कार्यको अपेक्षा हुँदैन, त्यसैले बोल्दिन।

 यो पुरुषवादी चिन्तन आदिम युग देखि चली आएको छ। यहाँ रामायण देखि महाभारत सम्मका युद्धको कारकको रुपमा पुरुषको नालायकिपन र अपराधको बोझ नारीको काँधमा राखिएको छ भने अहिले पनि दोष पाउने त तिनै हुन्। त्यसैले सार्वजनिक स्थान देखि विद्यालय, कार्यालय देखि घरभित्र भएका दुर्व्यवहार बलात्कारका घटना उनीहरू भन्न सक्दैनन्।

अर्को मनोवैज्ञानिक पाटो केलाउने हो भने यौनजन्य हिँसा, दुर्व्यवहार तथा बलात्कारजस्ता घटनाले धेरै गहिरो मानसिक आघात पूराउँछ। त्यस्ता आघातबाट  बाहिर निस्केर यो पाखण्डी समाजको अगाडि उभिन धेरै कठिन कार्य हो। सामान्य मै हूँ भन्ने पुरुषलाई एउटा यौन रोग लागेछ रे मानौँ त्यसलाई Erectile dysfunction भाको रैछ रे। त्यसले सजिलो सङ्ग बन्द कोठामा डक्टर सङ्ग त्यो कुरो राख्न त सक्दैन भने सार्वजनिक त गर्न असम्भव छ। यो त अझ उसको कथित पुरुषत्व समन्धित कुरा भयो अझ ठगिएका, मूर्ख भइएका, लाज लाग्ने खालका सामान्य कुरा समेत लुकाएर हिँड्छ मान्छे। परिवार नियोजनको साधन खरिद गर्दा थर थर आवाज कपाएँर, वरिपरि हेरेर, रातो पिरो भएर, किनेको चीज समेत लुकाएर हिँड्छ मान्छे चाहे जतिसुकै साहसी छु भन्दै खोके पनि। 

महिलाको इज्यत् प्रतिष्ठा जिन्दगी मात्र हो र उसको लोग्नेको जिन्दगी समेत महिलाको योनिमा लगेर राखेको छ यो समाजले पतिब्रत धर्म भन्दै (बृन्दाको पतिव्रत धर्म नष्ट नहुँदा त शिवजी समेत लाचार रे जालन्धर को अघि अनि विष्णुले बलात्कार गरे पछि जालन्धर मारिएको कथा, सावित्री सत्यवानको कथा..... आदि)। यस्तो समाजमा सामान्य मूर्ख होइने, ठट्टाको पात्र होइने घटनामा समेत कुरो लुकाउने हाम्रो मानसिकता, बाटोमा कोई लड्यो भने पहिला मरी मरी हाँस्ने हाम्रो मनोविज्ञान भएको ठाउँमा महिला यो पहिल्यै चरम मानसिक आघातमा छ, कसरी भन्न सक्छ उसले आफूमाथि भएको घटना? 

अहिलेको घटनामा पनि पीडितले सुब्बा दिदीलाई भन्दा उनी ३३ वर्षकी महिलावादी शिक्षित मान्छे अगाडि आउन सकिनन्। अनि उनले प्रेम गरेका पुरुषलाई त्यही कुरो सुनाउँदा, मैले गर्दा मज्जा की त्यसले गर्दा मज्जा? त्यो तेरो गल्ती हो भन्ने नीच तथा निर्लज्ज दुर्व्यवहार। यस्ता कुराले पीडित कसरी खुल्न सक्छ र?

अझ पीडित युवती अथवा किशोरी कसरी बलात्कृत भै भनेर त्यो घटना सविस्तार सुनेर आफ्नो यौन उत्तेजनाबाट आनन्दित हुने सामाजिक मनोविज्ञानमा उनीहरू कसरी खुल्न सक्छन्। पत्रिका देखि कथा लगायत चलचित्रमा 5 मिनेट लाग्ने गरी बलात्कारको दृश्य राखिएको हुन्छ त्यो पनि जति नृशंस भयो उती सफल रे, के यो बलात्कार बाट समेत मनोरञ्जन लिने बलात्कारी समाजको प्रक्षेपण होइन? 

एउटा अन्तरवार्ता सम्झन्छु मैले, एउटी बालिका सानो उमेरमा नै सामूहिक बलात्कृत भइन्, उनको पाठेघर नै संक्रमित भो त्यसलाई निकालेर फालियो। उनी किशोर अवस्थामा पुगे पश्चात् नजिकका नातेदार दाजु भाइ मात्र हो र बाबुले नै तेरो पाठेघर छैन के रे म सङ्ग सुत्दा पनि के भो र? मैले ती निला आँखाको घृणाको तेज सम्झिदा पनि झेल्न अहिले पनि सक्दिन। यस्तो समाजमा कुन पीडित खुल्न सक्छ? 

बलात्कार पूँजीवादको उपज हो, नवउदारबादको उपज हो भन्ने कथित क्रान्तिकारी तथा प्रगतिशील विद्वानहरूको जिन्दगी केलाउँदा उनीहरू पनि बलात्कारलाई अचम्मको रुपमा लिँदा रहेछन्। उनीहरूले पनि महिलाहरुलाई यो संस्कार त्याग, यी आडम्बर त्याग यसैले तिमीहरूलाई शोषण गरेको छ भन्ने अनि तिमि स्वतन्त्र छौ, तिमी बुद्धिमती छौ विदुषी छौ त्यसैले म जस्तो प्रगतिशिल विद्वानले तिमीलाई प्रेम गर्छ, तिमीले पनि गर्नु पर्छ अनि आऊ भन्ने फेरि नयाँ प्रगतिशील तथा बलात्कारको क्रम शुरु हुन्छ। यस्तो प्रगतिशील वातावरणमा उनीहरू खुल्छन् चाहिँ कसरी?

 बलात्कारको मुद्दामा कस्सिने, मृत्युदण्ड समेत माग्ने, पुरै आवेशमा पनि आउने जब आफ्नो मान्छे, या आफ्नो नेता, गुरु, या मालिक परेको खण्डमा चाहिँ त्यसमा षड्यन्त्र देख्ने, अझ हाम्रो संस्कार व्यवस्था आदिको विरुद्धमा गरिएको विदेशी योजना र षड्यन्त्रमा समेत पुग्ने। नारा जुलुस आन्दोलनसम्म गर्ने अनि पीडित खुल्छ कसरी? हाम्रा महिलावादी दिज्युहरु आफ्ना लेख विकाउन, पेट पाल्न attention seeking को लागि बडो बडो आदर्श छाट्ने अनि भित्र भित्र त्यही पुरुषवादी र पितृसत्तात्मक सोचकै मतियार हुने देख्दा देख्दै कसरी खुल्छ पीडित?

यस्ता अवस्था धेरै छन्। पुँजीवादी साम्राज्यवादी मुलुक भनिए पनि अमेरिकी कानुनमा जस्तै पीडितले जहिले आफूमाथि भएको अपराध महसुस गर्छ र अभिव्यक्त गर्छ चाहे त्यो जतिसुकै समय पश्चात होस् तत्काल अपराध भएको मानिन्छ भनेर कानुनी प्रक्रियामा गए पनि धेरै राहत हुन्थ्यो। पीडितको अवस्थालाई कानुनले पनि मनोवैज्ञानिक र सामाजिक तरिकाले विश्लेषण गर्ने अवस्था भइदिएको भए पनि केही राहत हुन्थ्यो। त्यो पनि हाम्रो कानुनी व्यवस्थामा छैन अनि पीडित कसरी खुल्छ?

Share:

Read More

 कहिले काँही सोचाइ आउँछ? अझै! पश्चिमा संस्कृति भित्रिएर हाम्रो सभ्यता बिग्रेको हो। संसारको सबैभन्दा शक्तिशाली व्यक्ति बहालवाला राष्ट्रपति बिल क्लिन्टन लाई यौन दुर्व्यवहारको आरोप लाग्यो, महाअभियोग तिर सोझियो.....संसारको सबैभन्दा शक्तिशाली व्यक्ति निलो कालो भयो.....उनकी पत्नीले त्यो अस्वीकार गरिन्.... वर्षौँ पछि पनि त्यो अस्वीकारले उनको चुनावी अभियानमा धक्का लाग्यो। वर्षौँ अघिको यौन उत्पीडनको केसमा बिल कस्बि जस्ता सेलिब्रेटी जेलमा सड्न पुगे। अश्लिल ठट्टा गरेको आरोपमा मोर्गन फ्रीम्यान जस्ता सेलिब्रेटीले माफी मागे।

अहिले पनि त्यहाँ महिला हिँसामा उनीहरू अगाडि नै देखिन्छन्.....तर महिला हिँसाकाे परिभाषित दायरा चाहिँ कत्रो छ भने जुन कुरो त्यहाँ महिला हिँसाको, यौन उत्पीडन, बलात्कार भनेर परिभाषित गरिएको छ त्यसको दायरा त हाम्रो पूजा कोठामा भित्र सजिलोसंग प्रवेश गर्छ। 

दशौँ वर्ष पछि पनि यदि कसैलाई म माथि त त्यो बेला अपराध भएको रहेछ भन्ने ज्ञान भो भने तुरुन्त मुद्दा दायर हुन्छ अनुसन्धान हुन्छ...सावित भए सजायँ हुन्छ। कतै अपराध भएको थाहा पाए असमन्धित व्यक्तिले पनि मुद्दा चलाइदिन्छ, अनुसन्धान हुन्छन्। 

बलात्कार जस्ता घटनामा समयसीमा छन्, सजायँ पनि सारै थोरै, बलात्कारको परिभाषाको दायरा पनि साँघुरो त छदैछ अनि सबैभन्दा कमजोर भनेको समाजसँग बलात्कारलाई हेर्ने पीडक दृष्टिकोण छ। समाजले पीडितको तर्फबाट कहिले पनि हेर्दैन। बलात्कार शारीरिक बल प्रयोगले मात्र होइन, छल कपटले, पदीय अधिकारको दुरुपयोगले, प्रेम भक्ति सहानुभूति जस्ता मानसिक र मनोवैज्ञानिक हतियारले पनि हुन्छ भन्ने त हाम्रो सोचाइ मै आउँदैन। हाम्रो मनोवृत्ति यति सम्म घटिया छ कि, नाम दाम भएका, कथित सफल व्यक्ति, प्रशिद्ध व्यक्ति, सेलिब्रेटी, नेता, राजा, धर्मगुरु, स्वघोषित भगवान आदि माथि लागेको बलात्कार र यौन दुर्व्यवहारको आरोप त पैसा झार्न, चर्चित हुन, षड्यन्त्र गर्न लगाइएको हो भनेर सोचिहाल्छौँ। ती सबै व्यक्तिहरू र अपराधीहरुको मनोविज्ञान र शरिरविज्ञान पनि उही हो भनेर सोच्दै सोच्दैनौँ। 

हामीलाई लाग्छ ती व्यक्तिहरु माहान छन्, उनीहरूको मनोदशा र शरीर आफ्नो भन्दा माहान छ भन्ने दास मनोभावना बाट ग्रसित। अझ सबै भन्दा हास्यास्पद त दुवैले मोज गरे अनि एउटालाई फसाइँयो भनेर फसाउँनेलाइ सराप्दै गर्दा त्यो फस्नेकाे नैतिक धरातल चाहिँ हेर्नु पर्दैन। हेरिँदैन किन? किनकि हाम्रो आफ्नै नैतिक धरातल छैन। जब नैतिक धरातल नभएको समाजमा यस्ता घटना लगातार घटि नै रहन्छन्।

Share:

Read More

शाकाहारि र मांसाहारी दुवै सामान्य हो

शाकाहार र मांशाहार बीचको बिबाद अनि मांशाहारमा पनि के को हुने के को नहुने भन्ने बिबाद चरम पुगेको छ। हुन त उनीहरुको परिभाषा अनुसार त म पनि शाकाहारी नै हो। तर म शाकाहारी हुदैमा धर्मात्मा दयावान माहान हो त हो त?....मलाई त त्यस्तो लाग्दैन। 

एक थरी महान शाकाहारीहरु मांसाहारलाइ छि छि गर्दै त्यस्तो खानाको नजिक जाँदा पनि के के दुष्प्रभाव न भए जस्तो देखाउँछन्। त्यो मांसाहार प्रतिको अनुराग नै हो। नकारात्मक अनुराग!(Negative Obsession) त्यस्तो व्यक्ति मांसाहार सङ्ग नकारात्मक आशक्त छ। त्यो आशक्ति र अनुरागले कुनै पनि बेला आफूलाई पराजित गर्न सक्छ भन्ने त्रासले त्यसलाई घृणा गर्छ, अनेक अभिनय गर्छ र ठूला ठूला आदर्श छाँट्छ। पराजित हुनुपर्ने त्रासको मनोवैज्ञानिक विश्लेषण हाम्रा फ्रायडले स्पष्ट सङ्ग गरिदिएको धेरै समय भइसक्यो। 

म बिज्ञानको बिद्यार्थी भएको नाताले पाखण्ड गर्ने चलन छैन। बिज्ञानले रातो र तातो रगत भएका , हिडडुल गर्न सक्ने आवाज निकाल्ने मात्र प्राणी होइनन बनस्पतिहरू पनि जीवित प्राणी हुन भनेर प्रमाणित गरिसकेको छ। धर्मात्मा दयावानहरुले पनि प्राणि जस्तै बनस्पतिमा पनि प्राण इश्वर के के हुन्छ भनेर भनेकै पो छन् नि हैन र?

हत्या प्राणिहरुको मात्र होइन बनस्पतिहरूको पनि हुन्छ। बरु प्राणिहरुको लासले भन्दा बनस्पतिहरूको लासले भुंडी भर्दा स्वस्थ भइन्छ भनेर भन्दा राम्रो हुन्थ्यो। शाकाहारी खानपानले आफ्नो शरीर स्वस्थ हुन्छ भन्ने व्यक्तिगत स्वार्थले हो यसमा जिब दया माया धर्म भनेर आफूलाई धर्मात्मा अरुलाई पापी भन्दै विष वमन गर्नु पाखण्ड बाहेक केही होइन। 

बनस्पती पनि त जीवित प्राणि नै हुन् उनीहरुको शरीरको पनि हत्या हुन्छ त त्यसमा पनि दया पनि हुनुपर्ने होइन र? कि बनस्पति काट्दा छट्पट गरेन कराएन रातो रगत आएन भनेर निर्जीव ठानेको हो कि के हो? शाकाहारीले उपभोग गर्ने खानामा पनि बनस्पतिको बीज देखी लास भैहाल्छ। त्यसैले बनस्पति सहित प्राणी जगतलाई जति मांसाहारीबाट खतरा छ उत्तिकै खतरा म जस्तै शाकाहारी भनाउदाहरुसँग पनि छ। त्यसैले शाकाहार र मांसाहार लाई धर्मको तराजूमा नतौलौ। 

यि सामान्य जीवनशैलिका कुरा हुन त्यो पनि स्वास्थ्य नितान्त व्यक्तिगत स्वार्थ। यसलाई अथाह प्राप्ति, पुरुषार्थ र माहानताको रुपमा परिभाषित गरेर आफुलाई माहान साबित नगर्दा हुन्छ। म शुद्ध शाकाहारी, जाँड रक्सि जुवातास खैनी चुरोट र कुनै पनि अनैतिक क्रियाकलाप बाट पर बसेको मान्छे हुँ तर यो मेरो माहानता पक्कै होइन। स्वास्थ्य बिज्ञानले स्पष्ट रुपमा यिनीहरुले मलाइ शारीरिक र मानसिक रुपमा क्षति पुराउछन भनेर प्रमाणित गरिदिएको छ त्यसैले म आफ्नो व्यक्तिगत स्वार्थको लागि ति चिजबाट पर छु। यदि दया धर्म का कुरा भैदेको भए त मैले खाने शाकाहारी खाना पनि जीवित बनस्पतिको हत्या नै गरेर बनेको हुन्छ। 

शाकाहार र मांशाहारमा जीवनशैली र स्वास्थ्यको स्वार्थ बाहेक अरु केहि छैन भने यो शाकाहारी र मांशाहारी बीच को यो के लडाई हो राम्रो र नराम्रो ...भैसी मरे पनि प्राणिकै हत्या हो बोका खसी कुखुरा या गाइ ......गाइ अहिले सम्म राष्ट्रिय जनावर भएकाले गर्दा हत्या गर्नेलाइ कारबाही गर्ने हो त्यो गर्नु पनि पर्छ किनकि राष्ट्रिय जनावर त मार्न पाइदैन। 

जति पनि पशुपालन उद्योग छन् उनीहरुले पृथ्वीको कुल अन्न उत्पादनको ८०% भाग प्रयोग गर्छन र त्यहाँ बाट मासु र दुध उत्पादन हुन्छ त्यसैले पशुजन्य उद्योगहरुलाई कम गर्नु पर्ने आवश्यकता भने छ। त्यसैले मासु सेवनलाइ कम गरे ति उद्योगहरु पनि कम हुन्छन् अनि अन्न उत्पादनको प्रमुख हिस्सा मानवको उपभोगमा जान्छ भन्ने तर्क चाही केहि बैज्ञानिक छ

दुग्ध उद्योग अन्तर्गत जति पनि पशुपालन हुन्छ त्यसले मासु उद्योगका लागि भएका पशुपालनले भन्दा बढी अन्नको उपभोग  गर्छन्। यो पक्षलाइ हेर्ने हो भने पशुजन्य उद्योगलाइ बढावा दिने मांसाहार मात्र होइन दुग्धाहार पनि हो त्यसैले त्यसले पनि मांसाहारले जस्तै असर गर्छ

त्यसैले मांशाहार शाकाहार दुग्धाहार र भेगान यिनीहरुको बीचको बिबाद नितान्त अनावश्यक प्रलाप बाहेक केहि होइन। शाकाहारी खानाले मनुष्यको दयावान, गुणवान, सत्चरित्रवान, दयालु मायालु केही हुँदैन। यी सबै व्यक्तिगत स्वास्थ्यको स्वार्थ नै हो। अर्को कुरो मासु नै खाने भए पछि यसको खान हुने उसको खान नहुने भन्ने अर्को पाखण्ड त झनै गर्नु पर्दैन। स्वादको कुरो हो भने त्यो स्वार्थ नै हो, हैन यो जातले यो खाने त्यो जातले यो खाने भन्ने त झन् निकृष्ट सोचाइ नै हो। यसमा आफूलाई अरु भन्दा गतिलो उच्च हूँ भन्ने दम्भ गर्नु पर्दैन।।। 

Share:

Read More

 यो सन्सारमा शाश्वत एउटा मात्र धर्म छ प्राकृतिक धर्म जस्मा निरन्जन निराकार प्रकृती सर्वोच्च छ । मानव लगायत हामी पृथ्वी वासी को कुरा गर्ने हो भने हाम्रो आरध्य देव पृथ्वी सुर्य चन्द्र जस्ले हाम्रो रचना पालन र अन्त्य पनि प्रकृतिप्रदत्त रहेर गर्छन । यीनीहरु हाम्रो कर्म सोचाइ प्रथना जप तप लगायतका कृयाकलाप प्रती यती निरपेक्ष हुन्छन कि उनिहरुले सबैलाई आफ्नो निरपेक्ष ब्यबस्था अनुसार व्यबहार गर्दछन । जस्लाई चर्म चक्षुले बिना प्राथना जप तपस्या दर्शन, महसुस गर्न सकिन्छ । यिनिहरु को अध्ययन गर्न चार प्रमुख वेद पनि छन भौतिक विज्ञान, रसायन विज्ञान, जिव विज्ञान र अन्तरिक्ष विज्ञान।

 यस अन्तर्गत अनेकन उपनिशद पनि छन जहाँ कुनै कल्पना लेखिएको छैन तथ्य कारण खुलाउनुको साथै अनुसन्धान को लागी प्रसस्त क्षेत्र र स्वतन्त्रता समेत उपलब्ध छ जुन परिवर्तनशिल छन जसले उपयुक्त बैकल्पिक मान्यता जस्ले आफुलाई प्रमाणित गर्न सक्छ तुरुन्त स्विकार गरिन्छ। यहाँ परिवर्तन र समायोजनलाई सधैं उत्साहित गरिन्छ। अपूर्ण उत्तरहरु खोजी र अनुसन्धानलाई लगातार सन्चालन गरिन्छ। । यस्तो अतुल्य एकिकृत प्रामाणिक प्राकृतिक धर्म अनि पृथ्वी सुर्य चन्द्र जस्ता देव हरु हुँदा हुँदै किन कपोल कल्पित कथाको पछी लागेर काटाकाट मारामार गर्नु पर्‍यो ।जस्को मानब कल्पना भन्दा बाहिर कुनै अस्तित्व छैन जस्ले स्थापित अधिकृत मान्यताको समन्धमा प्रश्न उठाउन दिदैन।

अत्याचारी दुराचारीहरुको देवत्वकरण गराउने त्यस्ताको जीवनयापनलाई आदर्श बनाउने कसैले त्यो अत्याचारलाई अत्याचार भने या अर्को बैकल्पिक कुरा आए भने आफ्नै दाजु भाईको हत्या गर आफ्नै दिदी बहिनी माथी अत्याचार गर तर त्यो बैकल्पिक प्रश्नको जवाफ नदेउ या सोच्नै पनि नखोज एस्तो निकृष्ट शिक्षा दिने पनि मानव धर्म हुन्छ। अब स्थिरताको दुर्गन्ध सहितको पोखरीको डुबुल्की मारिरहने हो कि परिवर्तन र सतत स्वतन्त्रताको सरल निर्मल सरिताको अंश बनेर हाम्रो साथ दिने कुरो तपाईंको। या प्रकृती सर्व भुतेशु पुर्ण रुपेण सस्थिता नमस्तस्यै नमस्तस्यै नमस्तस्यै नमोनम:.

Share:

Read More

 यो सिंह सेरेंगेटिको राजा हो जसले आफ्नो नेतृत्व क्षमता सावित गरिरहदा आफ्नो एउटा आँखा र खुट्टा गुमाएको छ र पनि उ आफ्नो क्षमता र कुशलताले अहिले पनि राजा नै छ र आफ्नो समूहको नेतृत्व गरिरहेको छ।उसको अनुहारमा उसले दिएको परीक्षा स्पष्ट छापिएको छ। 

मानब जाती दिनानु दिन निकृष्ट हुदै छ।हत्या हिंसा बलात्कार लगायतका अपराध, पर्यावरणको बिनास आदि आदि अनि त्यो प्रति हेर्ने समाजको दृष्टिकोणलाई मूल्याँकन गर्ने हो भने मानवजातीको क्रम बिकास अब ऋणात्मक त्यो पनि तीव्र गतिमा भएको छ। 

जीवबिज्ञानमा जुन क्रमविकासको ब्याख्या गरिएको छ त्यस अनुसार मानवजातीमा यदि प्राकृतिक छनौटबाट क्रमविकास भएको भए मानवजाती आर्कै अवस्थामा हून्थ्यो। क्रमविकासको सिद्धान्त अनुसार जो प्राकृतिक वातावरणलाई आत्मसाथ गर्न सक्दैन त्यो नष्ट हून्छ। लामो समयको अन्तरालमा जीवमा वातावरणले आफ्नो अनुकूल बिस्तारै परिवर्तन ल्याउछ जसलाइ प्रकृतिक छनौटले गर्ने बिकास भनिन्छ। जसमा त्यस अनुसार परिवर्तन हूदैन त्यो नष्ट हून्छ।

 यो प्राकृतिक प्रणाली मानवको हकमा बन्द भैसकेको छ। मानिसले निजी सम्पति जाती कुल र बिभिन्न सामाजिक आर्थिक र राजनैतिक संगठन सहित देशको सम्रचना तयार गर्यो जसले प्राकृतिक छनौट बाट हुने क्रमबिकासलाई रोकिदियो। सक्षम बाबू आमाको सन्तान सक्षम नहुदा पनि निजी सम्पतिको कारणले गर्दा सक्षमको स्तरमा दरियो। त्यसरी नै गरिवीको कारणले सक्षम हूँदा पनि अर्को नष्ट भयो। 

त्यसरी नै आफ्ना असक्षम सन्तानको रक्षार्थ जाती, कुल, धर्म, सामाजिक राजनीतिक संस्था र देशको रचना गरियो जसले असक्षमलाई राज्यसत्तामा स्थापित गर्यो अनि सक्षमहरू बिस्तारै बिलिन भए। क्रमविकासको क्रम रोकियो। अहिले कर्मचारीतन्त्र, सामाजिक र राजनैतिक राज्यब्यबस्थामा सबै यही प्रणालीबाट असक्षमहरू स्थापित भए। 

अन्य जीव र बनस्पति जगतमा अहिले पनि प्रकृतिक छनौटबाट क्रमबिकास भैरहेछ। उनीहरूको ब्यबस्थामा माया मोह लोभ अपराध बलात्कार के के अपराध जुन मानवजातीको प्रमुख बिशेषता हो,त्यस्को अभाव हून्छ। चाहे ब्वाँसो होस चाहे सिंह होस जसको प्रतिस्पर्धा बाट छानिएको राजा हून्छ भने हात्ति होस या हुंडार या मौरी उसको त्यस्तै रानिको नेतृत्व हून्छ। उनिहरूले नेतृत्वको अधिकार संगै समूहको पालनपोषण र सुरक्षाको उत्तरदायित्व पनि उत्तिकै बहन गर्छन। प्रत्येक पल उनिहरूले आफ्नो नेतृत्व सक्षमता सावित गरीराख्नु पर्छ।

Share:

Read More