मानिस आफ्नु शक्ती प्रयोग क्रममा अरू माथि नियन्त्रण चाहान्छ।अर्को व्यक्ति फेरि नियंत्रित कोही बाट हुन चहादैन। त्यही कारण उ आफै पनि अरूको नियन्त्रण बर्दास गर्दैन।
दुई ब्यक्ति एउटा नियंत्रण गर्न खोज्छ विपरीत अर्को व्यक्ति त्यो नियंत्रण बाट बाहिर जान, उ बाट नियंत्रित म हुँदिन भन्ने चाहान्छ।
गुरु भक्ति साधना, अर्काको पूजा गर्नु नियन्त्रित हुनु हो। कसैले नी कसैलाई मुक्तिको बाटो दिने भन्ने हुँदैन। मुक्ति नै के हो भन्न नी हुँदैन। मानिस जन्मिनु देखि मर्नु सम्म भित्र स्वतन्त्रता खोज्दै अरूको भक्ति मै लाग्छ।
मानिस आफैलाई अरूलाई नियन्त्रण गर्न पाउँदा आफ्नु अहंकारमा मलम पुगेको महसुस गर्छ र सबै भन्दा खुशी भक्तहरू आफ्नु शरणमा रोहि रहेको बेला हुन्छ। कसैले जीवनमा गरी खान या बाँच्न सहज बनाइदिन बाहेक अरु काम सिकाउँछ, भक्ति, भावना सिकाउँछ भने ऊ आफ्नु अहंकारमा मालिस गर्न इच्छुक मानिसलाई खोजी रहेको हुन्छ। त्यो नियन्त्रण हो। अरुमाथि को हक हो। जो सम्मान, ज्ञान, मुक्तिका शब्दले पोतिएको सबै भन्दा दर्हो डोरीले कसिएको हुन्छ। कसैलाई सम्मान गरिन्छ भने ऊ बाट पीडित हुन्छु भन्ने भान हुन् पनि सक्दैन। स्वतंत्रताको अनेक वहानामा अनेक कसरतमा झन् बाँधिएर जान्छ, सायद त्यही स्वतंत्रता हो स्विकारेको हुन्छ।
खासमा अरूलाई नियन्त्रण प्रेम बिना सम्भावना छैन।
फेरि प्रेम भए पछि त्यहाँ नियंत्रण हुँदै हुँदैन त्यहाँ स्वतन्त्रता हुन्छ।
सौहार्द सम्बन्ध यही नियन्त्रण को स्वतन्त्रतामा चलेको हुन्छ।
जहाँ यो छैन त्यहाँ खट पट हुन्छ, अशान्ति हुन्छ।
पतिपत्नी बीचको मात्र नभएर हरेक व्यक्तिहरू बीचको सम्बन्धमा यही बुझाइ भए मात्र सौहार्द हुन्छ।
नत्र नियंत्रण मानसिकता मस्तिष्क सम्बन्धमा कहिले राम्रो हुँदैन।
उसले बेग्लै खाले(पीडक) आफ्नु प्रवृति देखाइहाल्छ।
मलाई किनारा नजिकै पुर्याउनु
जहाँ छालहरुले हुत्तिएर ताता खुट्टाहरु छुन्छन,
र आधा गोडा भिजाउने आट गर्छ्न
जति मनतातो भए पनि मैले र तिमिले
हाम्रा कथा बुझाउन त पानी कै साथ लिन पर्छ।
जहाँ आगो परालमा सल्किए जस्तै हो!
निलो आकाशमुनी पराबर्तित छाया को होर !
तिम्रो केहि दृश्यहरु निला जो मैले देखे।
नत्र शरद ऋतुको कुनै अन्तिमको भाग जस्तो
शिशिरको पहिलो शित जस्तो जस्तो
बिना अर्थको रङ्गहिन पनि त हुनु भएन।
आँखाको छल तिमिले जो गर्यौ त्यहि भन्यौ
अर्थहिन हो
मैले निलो आकाश नै हेर्न खोजेकि थिए
तर तिम्रो शरिर निलो या मेरा आखा।
......
थोपाहरु तितरबितर आँगनमा।
न खुसीको न दु:खको झरि भन्नु यो।
माटो को बस्ना हो,या माटोको शहनशिलता
यो फुक्को मौसममा,
बतासको मात्र भुमरी हो कि
शिथिलता हो यो नमिठो घाममा।
बेरेर लग्दैन हुरि भित्र,राखि राख्छ सामु नै
यो आँखाको मोह या डुबाइ हो साथमा।
आंगनमा छरिएको।
यो दुखको वर्षा हो।
माटोको बस्तीमा हो,
वा बाटोको सहिष्णुतामा हो।
यस हावा चलेको मौसममा,
के यो आँधीबेहरी मात्र हो?
यो आलस्य यो अप्रिय सूर्यमा ।
न्यानोपन मात्र हो?
यो हावाले मलाई बेर्ने छैन,
यो अगाडि लाग्छ र यससंगै
यि आँखा मोहित या गरिराइमा पुग्नेछन।
कुनै झ्यालबाट हेरिरहेछु
अँध्यारो उपत्यका।
अनि सुनिरहेछु उज्याला आशाहरुको
अन्धकार बाटो।
यो सहर सबै थोक भन्छ
कहिले बोल्दैन मलिनता।
चिच्याहट छ यहाँ भित्र
तर
चिहाइरहन्छ कसैको सन्नाटा।
.................
फक्रिनु त मर्नु जस्तै हो गुलाबालाई!
यहाँ बगैंचा देख्नेहरु
किन देख्दैनन् नफुटेका दलहरु,बीउहरू।
किन देख्दैनन् भाँचिएका फूलहरु।
यिनै करेसाहरूमा,
एकदम अन्धकार देखिरहेछु एउटा बगैँचा।
यो उज्यालो लाग्ने देशमा
देखिरहेछु अन्धकार एउटा उपत्यका।
सेतो पर्दामा कालो हृदयहरू
धड्किन्छन, र मानिस काला भएर बाहिर,
ति आफ्ना काला विचारहरू प्रबाह गर्छन।
यसको अनुहारसँग कुनै सरोकार छैन।
सायद मेरो लागि कुनै पनि हिसाबले छैन।
विचार र आत्मीयता सँगै अनुहार को बनावट
त्यो मिश्रीत मिठो बनेर जान्छ।
मानिस मानिसकै साथले मात्र
महान हुन्छ।
हरेक ब्यक्तिलाई प्रेम र सम्मान,
प्रेममा सम्मान सद्भाव चाहिन्छ।
...
